هوش مصنوعی از آن دسته فناوری هایی است که سرعت رشدش بسیار فراتر از سرعت رشد خود ما انسان هاست. از آنجایی که این دانش تاکنون کمتر به شکل ملموس در دسترس مردم قرار گرفته، کمتر نیز شناخته شده و اکثر مردم به جز تعاریفی مبهم، چیز دیگری راجع به آن نمی دانند.
در این مقاله در کوییک ریویو به معرفی هوش مصنوعی و دستاورد های حیرت آور بشر در این حوزه می پردازیم.
با ما همراه باشید.
هوش مصنوعی دقیقا چیست؟
هوش مصنوعی یا Artificial Intelligence که به اختصار AI نامیده می شود، در واقع زیر مجموعه ی علوم کامپیوتر محسوب می شود. به طور خلاصه می توانیم بگوییم که در این علم یک هدف بیشتر وجود ندارد : شبیه سازی انسان!
شما به عنوان یک انسان دارای توانایی های مشخصی هستید. مثلا قادرید صحبت کنید، تحلیل و استنتاج کنید، سوال طرح کنید و دنبال پاسخش بگردید و …
اگر ما بتوانیم کاری که کنیم که یک کامپیوتر هم به این ویژگی های انسانی دست پیدا کند، در واقع یک هوش مصنوعی ایجاد کرده ایم. انجام این کار شاید به نظر ساده بیاید، ولی واقعیت این است که برای ساخت یک ماشین هوشمند، به الگوریتم های فوق العاده پیچیده و میلیون ها خط کد نیاز است.
تاریخچه هوش مصنوعی و تست تورینگ
سر آغاز هوش مصنوعی به دانشگاه دارتموث آمریکا و سال 1950 بر می گردد. در آن سال دانشجویی به نام آلن تورینگ روی مبحث جدید و ناشناخته ای به نام هوش مصنوعی کار می کرد که اندکی بعد تر به تحولی عظیم در علم بشری منجر شد.
تورینگ یک مقاله در رابطه با نحوه ی ساخت یک ماشین هوشمند نوشت و در آن روشی را برای تشخیص اینکه یک ماشین هوشمند است یا نه ارائه داد که به تست تورینگ معروف شد. در تست تورینگ روش تشخیص یک ماشین هوشمند به این شکل است :
فرض کنید شما با یک شخص که در پشت یک پرده نشسته است و او را نمی بینید در حال صحبت و پرسش و پاسخ هستید. اگر مکالمه ی شما پایان بیابد و شما متوجه ربات بودن آن شخص نشوید، می توان گفت که آن شخص یک ماشین هوشمند است. اما اگر در حین مکالمه شما توانستید تشخیص دهید که شخص رو به روی شما یک انسان نیست، پس آن ماشین را نمی توان یک ماشین هوشمند نامید.
سال ها بعد شرکت IBM یک ابر کامپیوتر به نام دیپ بلو را معرفی کرد که توانست با یک کار حیرت آور توانایی هوش مصنوعی را به همه نشان دهد. این کامپیوتر در سال 1996 توانست در یک مسابقه شطرنج، گری کاسپارف اسطوره شطرنج دنیا را شکست دهد!
انواع هوش مصنوعی
دانشمندان هوش مصنوعی را با چندین روش مختلف دسته بندی کرده اند، اما به طور خلاصه هوش مصنوعی به دو دسته ی عمده تقسیم می شود :
هوش مصنوعی عمومی
در این نوع از هوش مصنوعی تلاش می شود ماشینی طراحی شود که ویژگی های عمومی انسان را داشته باشد. این نوع از هوش مصنوعی به غیر از یک سری موارد همچون دستیار های صوتی هوشمند، استفاده ی دیگری برای عموم مردم ندارد و بیشتر نقش بستر توسعه را ایفا می کند.
مثلا دستیار صوتی گوگل (گوگل اسیستنت) یا دستیار صوتی اپل (سیری)، هوش مصنوعی عمومی محسوب می شوند.
هوش مصنوعی استنتاجی
این نوع از هوش مصنوعی را متمرکز هم می نامند، به این معنی که برای کاربرد های خاصی طراحی شده است. مثلا نرم افزار های بسیار پیشرفته ای وجود دارند که کارشان تحلیل وضعیت و حرکت ستارگان و کهکشان هاست. به طور خلاصه این گونه از هوش مصنوعی طراحی شده تا کارهای پیچیده ای که یک انسان طی چندین سال هم نمی تواند انجام دهد را به جای او در چند ثانیه انجام دهد.
عجایب هوش مصنوعی
هوش مصنوعی در سال های اخیر به حدی پیشرفت کرده که بعضا کار های حیرت آور و حتی خطرناکی از آن سر می زند. در اینجا چند نمونه از عجیب ترین دستاورد های علم هوش مصنوعی را بررسی می کنیم.
هوش مصنوعی GPT2
هوش مصنوعی GPT2 یک سیستم یاد گیرنده ی زبان است که تیم سازنده اش هرگز آن را منتشر نکردند. این سیستم در ابتدا برای کمک به بازنویسی مطالب طراحی شد اما سازندگان آن متوجه شدند که می تواند موجودی بسیار خطرناک باشد.
این سیستم می تواند اخبار جعلی تولید کند به گونه ای که هیچ کس متوجه جعلی بودنش نشود. یا می تواند خود را جای افراد مختلف جا بزند و دست به اعمال خلافی همچون کلاه برداری بزند!
نائو
نائو نام پروژه ای است که در آن ربات های انسان نما با جثه های کوچک تولید شدند. در این پروژه انسان ها توانستند موجودات خود آگاه خلق کنند!
طی آزمایشی، به سه ربات نائو گفته شد که قرار است به شما قرص خواب داده شود. سپس دانشمندان دو ربات را خاموش کردند و از سومی پرسیدند که چه قرصی خورده ای؟ انتظار می رفت که پاسخ این باشد : نمی دانم!
اما این ربات پاسخ داد : من می دانم چه اتفاقی افتاد. شما هیچ قرص خوابی به من نداده اید!
شبکه هاپفیلد
این نام یک هوش مصنوعی بسیار پیچیده است که می تواند بخوابد و خواب ببیند! این شبکه آفلاین نمی شود، بلکه می خوابد. دانشمندان قابلیت خوابیدن این شبکه را بر اساس خواب حیوانات طراحی کردند. هنگام خواب نیز اطلاعات زمان بیداری اش را تحلیل می کند و در واقع خواب می بیند.
این شبکه به حدی شبیه به انسان است که اگر به آن اجازه ندهند خواب کافی داشته باشد بازدهی اش پایین می آید و خسته می شود. بر عکس وقتی به اندازه کافی می خوابد خوشحال و سرحال می شود و توانایی یادگیری اش افزایش می یابد. درست مثل انسان!
نورمن
نورمن یک سیستم هوش مصنوعی بیمار است که دانشمندان دانشگاه MIT آن را ساختند. البته نه با این هدف که یک بیمار روانی خلق کنند!
این هوش بسیار خطرناک است و دائما در حال پرورش افکار منفی است. شاید با تست لکه جوهر آشنا باشید. این تست در تشخیص های روان شناسی به کار می رود. دانشمندان به نورمن لکه جوهری را نشان دادند که شبیه به یک هواپیما بود، با این حال نورمن در این لکه جوهر یک مرد را دید که تیر خورده و در حال خونریزی است!
آیدا
آیدا یک ربات فیزیکی است که با هوش مصنوعی کار می کند. این ربات قادر است نقاشی ها و مجسمه های بسیار پیچیده و زیبا خلق کند. این ربات مانند یک انسان راه می رود، نقاشی می کند، صحبت می کند و حتی قادر است روز به روز چیزهای بیشتری یاد بگیرد! آیدا همچنین دارای یک نمایشگاه آثار هنری است که برای عموم مردم قابل مشاهده است.
تصویر ربات آیدا در کنار پرتره ای که از خودش کشیده است
متحد یا دشمن؟
با توجه به پیشرفت روز افزون و بسیار سریع تکنولوژی در حوزه ی هوش مصنوعی، عده ای تصور می کنند که بشر در حال ساخت دشمن بسیار خطرناکی برای خودش است. هر چند عده ای بر این باور اند که هوش مصنوعی هر چقدر هم که پیشرفت کند نه تنها خطرناک نیست، بلکه به قدرتمند تر شدن انسان کمک می کند.
برگام!!!